- موضوع خبر : اخبار اجتماعی, بدون نمایش, دیدگاه
- شناسه خبر: 4671
جامعه پلاسکویی*
کریم ارغنده‌پور/ روزنامه نگار
١. ساختمان پلاسکو، هم در آغاز و هم در فرجام خود تاریخ‌ساز بوده است. در ابتدا مرتفع‌ترین ساختمان پایتخت و نمادی از مدرنیته شهری بود. در زمان فروپاشی هم نمادی از بی‌توجهی به ایمنی شهری. هر دو نماد برای شناخت ویژگی‌های تاریخی شهری ایران فوق‌العاده مهم هستند. برای مدیرانی که بیش از کیفیت، به دنبال رکوردسازی«ترین»ها هستند پلاسکو شاخص گویایی است.
٢. اولین‌بار دکتر همایون کاتوزیان از تعبیر «جامعه کوتاه‌مدت» برای تحلیل تاریخ ایران بهره برده است. بنا بر نظریه او «جامعه کوتاه‌مدت در نتیجه فقدان یک چارچوب استوار و خدشه‌ناپذیر قانونی است که می‌توانست تداومی درازمدت را تضمین کند». ساختمان پلاسکو که نماد مدرنیته شهری بود، بیش از پنج دهه دوام نیاورد. سخن در اینجا در باب علل فروپاشی ساختمان نیست، سخن اصلی این است که پایه‌های مدرنیته در کشور ما به سستی ساختمان پلاسکوست. چرا؟ چون اساس مدرنیته بر یک بنای محکم قرار داده نشده است. بنای استوار چیست؟ در یک کلمه: «قانون». قانون سنگ‌بنای ساختار جدید است. بدون حاکمیت قانون سنگ روی سنگ بند نمی‌شود.
٣. یکی از پرسش‌های مهم این است: با وجودی که روزانه ده‌ها نفر به طرز فجیعی در حوادث گوناگون جانشان را از دست می‌دهند، چرا حادثه فروپاشی پلاسکو – با تلفات غیرقابل‌مقایسه- به شکل مهیبی همه جامعه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و یک موج عظیم می‌آفریند؟ پاسخ این سؤال می‌تواند ابعاد مختلفی داشته باشد، ولی در یک نگاه کلی می‌توان گفت شوک بزرگ و فراگیر ناشی از خبری که هرکسی می‌تواند خود را در وضعیت مشابه آن ببیند می‌تواند چنین پتانسیلی بیافریند؛ مثلا روزانه ده‌ها نفر در تصادفات کشته می‌شوند، ولی سقوط یک هواپیما یا تصادف قطار یک شوک بزرگ می‌آفریند چرا؟ چون پتانسیل ایجاد یک خبر شوک‌آور را دارد. وقتی چنین خبری همه جامعه را دربر می‌گیرد، موجی هم‌زمان از بغض و درد و اندوه و خشم و سؤال‌های بی‌پایان را می‌آفریند. تأثیرات توجه‌نکردن به هر بخش از این موج، کمتر از اصل حادثه نیست.
۴. «جامعه پلاسکویی» می‌تواند گویای وضعیت جامعه‌ای باشد که در آن ساختارها سست و شکننده و ناپایدار است، امکان ایجاد التهابات گوناگون زیاد است و نهایتا آنچه باقی می‌ماند، درد و اندوه است درحالی‌که اصل مسئله همچنان باقی است. ساختمان‌های مشابه در معرض فروپاشی‌اند و هیچ‌کسی هم، نه مسئولیت فروپاشی قبلی را می‌پذیرد و نه از پیشامدهای جدید پیشگیری می‌کند. جامعه پلاسکویی، جامعه دریغ است!
*این تعبیر متعلق به اندیشمند نامی، دکتر محسن رنانی، است که آن را اخیرا در نشست نقش پزشکان در توسعه ملی به کار برده است.
شرق
لینک کوتاه:
