سایت خبری تحلیلی جامعه آنلاین

الهام بهروزی.روزنامه نگار: بخشی از قشر روشنفکر شهر بوشهر را تشکیل می‌دهند، به جای این‌که به خود بیایند و به‌عنوان یک شهروند وظیفه خود را در حوزه کتابخوانی انجام دهند، دائم به پایتخت کتاب شدن بوشهر پوزخند می‌زنند!!! این مسأله نگران‌کننده است

نظر شما راجع به انتخاب بوشهر به عنوان پایتخت کتاب چیست؟

از دیدگاه من دیگر عنوان نیست، بلکه خود پایتخت کتاب ایران در دوره سوم است. شوربختانه در این مدتی که‌ بوشهر پایتخت کتاب ایران شده، یک‌سری افراد که‌ ظاهرا بخشی از قشر روشنفکر شهر بوشهر را تشکیل می‌دهند، به جای این‌که به خود بیایند و به‌عنوان یک شهروند وظیفه خود را در حوزه کتابخوانی انجام دهند، دائم به پایتخت کتاب شدن بوشهر پوزخند می‌زنند!!! این مسأله نگران‌کننده است یعنی هنوز در استان بوشهر این سلیقه‌ها و اختلاف‌نظرها هستند که‌ تعیین‌کننده سرنوشت این استان در هر حوزه‌ای است. ما به دلیل این مسأله به‌حد کافی ضربه خورده‌ایم. بنابراین در خصوص این‌که بوشهر پایتخت کتاب ایران شده، دید مثبتی دارم، چراکه پایتخت کتاب ایران شدن فرصتی است که‌ به استان ما داده شده تا از این طریق هم‌افزایی فرهنگی و همدلی میان مسوولان و مردم ما بیشتر از قبل دیده شود. هیچ‌کس نمی‌تواند منکر این شود که‌ مردم بوشهر فرهنگ‌دوست هستند، زیرا تاریخچه فرهنگی این استان نشان می‌دهد که مردم این شهر از دیرباز اهل کتاب بوده‌اند اما چه چیزی باعث شد که‌ مردم این خطه با حوزه کتابخوانی روزبه‌روز بیگانه و بیگانه‌تر شده‌اند؟؟؟ ورای شرایط نشر و ورود برخی کتب بی‌محتوا، نمی‌توان کمبود زیرساخت‌های این حوزه و غافل شدن مسوولان و متولیان فرهنگی را در بروز این معضل نادیده گرفت اما حالا که‌ مسوولان و متولیان فرهنگی در این دو سه سال اخیر توجه ویژه‌ای به ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی دارند، ما چه‌کار کرده‌ایم؟! منتظر نشسته‌ایم که‌ معجزه شود؟؟؟ پس وظایف شهروندی ما چه می‌شود؟! مگر شاکی نبودیم که‌ کتاب در جامعه بوشهر محبوبیت ندارد!!! چرا دائم برای سهل‌انگاری‌هایمان بهانه پشت بهانه می‌آوریم. درست است بانی طرح پایتخت کتاب ایران اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر است و در این میان خیلی از دستگاه‌های دیگر هم همکاری‌های بسیار تاثیرگذار و مفیدی داشته‌اند اما ما به‌عنوان یک شهروند چه کاری برای کتابخوان کردن افراد شهرمان کرده‌ایم؟؟؟ آیا بالیدن به داشته‌ها و اطلاعاتمان کفایت می‌کند؟ آیا با تمسخر موافقان این طرح داشته‌های فرهنگی خود را در جامعه منتشر می‌کنیم؟!! زمانی ما می‌توانیم بخش روشنفکر یک جامعه محسوب شویم که‌ همان‌گونه که‌ خود در مسیر پیشرفت گام بر می‌داریم تلاش کنیم سعادت جامعه نیز برایمان مهم باشد.

آیا عنوان پایتخت کتاب توان تاثیر گذاری بر شهروندان بوشهری برای توجه بیشتر به کتاب و مطالعه را داراست؟

پایتخت کتاب بودن بوشهر زمانی روی شهروندان تاثیر مناسب را خواهد گذاشت که‌ زمینه دسترسی آسان به کتاب برای آنها فراهم باشد، کتابخانه‌ها پاسخگوی نیازهای مردم باشد و منابع کمیاب و تازه منتشر شده در دسترس آنها قرار بگیرد، در کتابخانه‌ها و کتاب‌فروشی‌های شهر افزون بر عرضه کتب تخصصی و کمیاب، کتاب‌های معتبر و خواندنی در همه حوزه‌ها باید وجود داشته باشد و این مراکز باید بتواند همپای کتاب‌فروشی‌های معتبر کلانشهرها ذائقه مخاطبان خود را در همه حوزه‌ها اقناع کند. زیرساخت‌های حوزه کتابخوانی نظیر کتابخانه‌های عمومی، کتابخانه‌های مدارس و… تجهیز شوند و بر تعداد آنها افزوده شود. کتابخانه‌های تخصصی و کافه‌کتاب‌ها در سراسر شهر راه‌اندازی شود، برگزاری نشست‌های کتابخوان تنها محدود به کتابخانه‌های عمومی نشود بلکه باید این نشست‌ها در سطح مدارس، دانشگاه‌ها، ادارات و… برگزار شود، این مسأله باعث می‌شود که‌ تمام قشرهای جامعه با کتاب بیشتر آشنا شوند. اصلا طرح پایتخت کتاب ایران عمده‌ترین هدفش این است که‌ جامعه را با فرهنگ کتابخوانی آشنا کند و زمینه ترویج آن را در قالب طرح‌هایی که‌ قابلیت اجرائی شدن را در جامعه دارند، فراهم کند خب در مرحله نخست بوشهر موفق شده با ارائه طرح‌های نو و خلاقانه پایتخت کتاب ایران بشود، حال نوبت عمل است و این طرح‌ها را که‌ یک تیم حرفه‌ای با توجه به شرایط فرهنگی و ظرفیت‌هایی که‌ بوشهر در حوزه کتابخوانی داشته، نوشته و اینک در حال اجرا شدن هستند. بدون شک اگر اجرای این طرح‌ها با مشارکت همه‌جانبه دستگاه‌های دولتی، موسسات مردم‌نهاد و قشر کتابخوان شهر همراه شود، چرا تاثیرگذار نباشد؟ الان وقت این است که‌ از حرف به عمل برسیم. به‌نظر من کتاب راه نجات بشر از تنگناهای زندگی است، زیرا کتاب به ما درست زندگی کردن و لذت بردن از دنیای هستی را می‌آموزد. کتاب بهترین دوست انسان است، به ما زخم نمی‌زند، بلکه به ما بزرگ اندیشیدن را می‌آموزد. اگر دقت کنید متوجه می‌شوید انسان‌هایی که‌ اهل کتاب هستند اکثرا صادق، منطقی، واقع‌گو، روراست و حقیقت‌بین هستند. ما اگر در طرح‌های پایتخت کتاب بتوانیم از میان ۲۰ نفر، ۵ نفر را با کتاب انس بدهیم امیدبخش است چون همیشه کارهای بزرگ زمان‌بر است و نباید باشتاب و بااجبار پیش رفت. یادمان باشد این طرح به دنبال درونی کردن فرهنگ کتابخوانی در جامعه است نه در پی بالا بردن بیلان کاری.

در زمینه کتاب فکر می کنید بوشهر دارای چه ویژگی هایی است؟

در زمینه کتاب بوشهر می‌تواند حرف فراوانی برای گفتن داشته باشد، چراکه این شهر در حال حاضر دارای انتشارات، کتابفروشی‌ها، نویسندگان، شاعران و ..‌. درخوری است. منتها بیشتر اینها به‌دلیل وضعیت اسفبار کتابخوانی که‌ بر شهر حاکم بوده، چندان میلی به ادامه فعالیت یا چاپ و نشر کتاب ندارند، ولی می‌توان با خرید کتاب‌هایی که‌ در بوشهر از سوی انتشارات، نویسندگان و شاعران این شهر منتشر می‌شوند، آنها را به‌سوی انتشار کتب باکیفیت و بامحتوا که معرف فرهنگ بومی، سنت‌ها و… این دیار است ترغیب کرد. ما در این زمینه در ابتدا باید از ظرفیت‌های بومی بهره بگیریم و بعد اگر لازم شد از ظرفیت‌های کشوری استفاده کنیم. ما باید همه فعالان حوزه کتاب را پای کار بیاوریم بدون شک در سایه این هم‌افزایی‌ها و همدلی‌هاست که می‌توانیم همه مردم شهر را با کتاب بیشتر آشنا کنیم.

مشکلات و کمبود بوشهر در زمینه کتاب و مسایل مربوط به آن چیست؟

بدون شک این شهر در حوزه زیرساخت‌های حوزه کتابخوانی در سطح بسیار پایینی قرار دارد. هرچند در این یکی دو سال تلاش شده که‌ این وضعیت اندکی ارتقا بیابد ولی هنوز تا رسیدن به سطح مطلوب خیلی فاصله داریم ولی پایتخت کتاب ایران شدن فرصتی است برای تکمیل زیرساخت‌های حوزه کتابخوانی. همان‌طور که در استان برای برگزاری یک مسابقه چهارجانبه فوتبال ساحلی ما توانستیم در عرض ۲۰ روز یک ورزشگاه احداث کنیم پس می‌توانیم در کوتاه‌مدت نیز در ساخت و تجهیز زیرساخت‌های حوزه کتابخوانی هم موفق ظاهر شویم چون ما الان پایتخت کتاب ایران هستیم پس باید بتوانیم از امکانات مناسب و به‌روز در حوزه کتابخوانی برخوردار باشیم یعنی باید به این شکل پیش برویم که‌ بتوانیم در هر محله یک کتابخانه عمومی مجهز و مناسب داشته باشیم. وقتی به کتاب‌فروشی‌های شهر مراجعه می‌کنیم بتوانیم به‌راحتی کتاب‌های تخصصی خود یا کودک یا نوجوان را پیدا کنیم. کتبی که‌ در کتابخانه‌ها با کتاب‌فروشی‌های عرضه می‌شود باید بتواند پاسخگوی ذائقه‌های مختلف باشد. در اینجا یک نکته بسیار حائز اهمیت است و آن هم این است که‌ ما باید کتابدارها و کتاب‌فروش‌هایی داشته باشیم که‌ بتواند ما را در امانت گرفتن یا خرید کتب راهنمایی کند، جای خالی این افراد به‌شدت احساس می‌شود.همچنین به‌شدت کمبود کتابخانه تخصصی در شهر بوشهر احساس می‌شود. دوباره تاکید می‌کنم پایتخت کتاب شدن فرصتی است برای سر ریز شدن امکانات حوزه کتابخوانی به استان بوشهر اما یادمان نرود تا زمانی که‌ ما مردمی کتابخوان نداشته باشیم این امکانات نمی‌تواند فرهنگ کتابخوانی را در جامعه ترویج دهد. طرح پایتخت کتاب ایران مهم‌ترین هدفش همین تربیت و پرورش نسل کتابخوان است. چیزی که‌ دولت تدبیر و امید در این سه سال کوشیده انگیزه کافی را در میان افراد جامعه با طرح‌های تشویقی چون طرح پایتخت کتاب ایران و طرح کتابخوان و … ایجاد کند. یعنی مردم را به کتاب خواندن دگرباره عادت دهد. چون کتاب حلقه اتصال جوامع مختلف با یکدیگر است. کتاب موجب تبادل اندیشه، ایده و تفکر است و در واقع ارزنده‌ترین میراث فرهنگی بشر به‌شمار می‌رود.

به نظر شما راهکارهای افزایش مطالعه در چیست؟

راهکارهایی که می‌توان برای کتابخوانی کردن افراد جامعه پیشنهاد داد، یکی این است که‌ انجمن‌های ادبی چون انجمن قلم که نویسندگان جوان و نخبه بوشهر را در بر می‌گرفت، دوباره تشکیل شود و از این نویسندگان بومی بیشتر از قبل حمایت شود. راهکار دیگر این‌که در باشگاه‌های کتابخوانی در مدارس شیوه مطالعه صحیح، تشخیص کتب مفید، چگونگی پر کردن اوقات فراغت با کتاب، تحلیل کتاب و… به‌خوبی آموزش داده شود تا کودکان و نوجوانان که‌ آینده‌سازان این مملکت هستند به حوزه کتابخوانی جذب شوند و کتاب جزء برنامه‌های زندگی آنها قرار گیرد، البته در این زمینه نباید دچار افراط و تفریط نشویم که کتاب‌زدگی را در میان آنها شاهد باشیم. از انتشاراتی‌های بومی حمایت کنیم. ساعتی به‌نام ساعت مطالعه در ادارات و شرکت‌ها تعریف کنیم. کتابخانه‌های این مراکز را مجهز به کتاب‌های مفید و معتبر کنیم. در تمام ایستگاه‌های کتاب در سطح شهر چه در ایستگاه‌های اتوبوس،چه در بیمارستان‌ها،چه در زندان‌ها کتاب‌هایی قرار بدهیم که متناسب با روحیات افراد آنجا باشد. نشست‌های کتابخوان را از محدوده کتابخانه‌های عمومی بیرون بیاوریم و در دیگر نقاط شهر آنها را برگزار کنیم. کم‌کم ذهن مردم را با هر سطح سواد و فکری که دارند، با کتاب درگیر کنیم، این مسأله زمان‌بر است اما ناممکن نیست. پایتخت کتاب شدن بوشهر الان مثل یک نهال است که‌ نیاز به رسیدگی مناسب و مرتب دارد و در این حوزه نیاز به یک اراده جمعی است، اگر واقعا دنبال توسعه‌یافتگی فرهنگی هستیم پس لازم است به‌جای طنز دانستن این موفقیت، توانایی و راهکار خود را در این خصوص عرضه کنیم تا بتوانیم مردم به‌خصوص نسل آینده را با کتاب آشناتر کنیم و مطالعه را در جامعه به‌صورت یک عادت درآوریم. شرایط فعلی جامعه نشان می‌دهد که‌ کتاب باید چون تئاتر، موسیقی و… جزء سبد خانوار ایرانی قرار بگیرد. هرچند کار دشواری است و برای نتیجه گرفتن باید همه با همدلی در این راستا قدم برداریم. ما نباید انتظار داشته باشیم که در عرض چهار یا پنج ماه می‌توانیم تمام بوشهر را کتابخوان کنیم ولی می‌توانیم این انتظار را داشته باشیم که‌ کتاب را به طرق مختلف در جامعه وارد کنیم. این طرح در کوتاه‌مدت نتیجه‌بخش نیست ولی پیامدهای مثبت و کارساز این طرح را می‌توان در پنج یا ده سال آینده به‌خوبی مشاهده کرد. شما اگر وضعیت شهر نیشابور را بعد از این‌که به‌عنوان پایتخت کتاب ایران در دومین سال طرح پایتخت کتاب ایران معرفی شد، ببینید. متوجه تغییرات بسیار محسوس این شهر در حوزه کتابخوانی می‌شوید، هم‌افزایی که‌ بین مسوولان و مردم به‌وجود آمده خیلی امیدبخش است، نمایشگاه‌های کتاب و فعالیت‌های کتابخوانی در این شهر در سطح بسیار مطلوبی برگزار شده و توانسته در این زمینه تعجب همگان را برانگیزد، یعنی ما مردم بوشهر نمی‌توانیم چون مردم نیشابور از عهده حفظ پایتخت کتاب ایران شدن خود برآییم؟! یعنی تا این حد بی‌برنامه و بی‌انگیزه هستیم؟! الان که مسوولان پای کار آمده‌اند، نقش ما در این میان چیست؟! پایتخت کتاب ایران شدن بوشهر فرصتی برای هم‌افزایی فرهنگی و همدلی مسوولان و مردم و ایجاد بستری مناسب برای بیان مشکلات، دغدغه‌ها و کمبودهای این شهر در همه حوزه‌ها به‌خصوص حوزه کتابخوانی است. پس از همه همشهری‌های خود می‌خواهم همه به‌عنوان یک شهروند تلاش کنیم به‌منظور نجات جامعه از تبهکاری‌ها و فساد اجتماعی و تهاجم فرهنگی، فرهنگ کتابخوانی را در جامعه نهادینه کنیم و مثبت‌اندیشی و فرهنگ دوستی را ترویج دهیم. بدون شک این فرصت می‌تواند آینده‌ای روشن را برای همگان رقم بزند.

لینک کوتاه: