سایت خبری تحلیلی جامعه آنلاین

به نظرم ایران باید در درجه اول با اتخاذ یک سیاست خارجی حساب شده ، خود را از اولویت های ترامپ در ماههای اول خارج کند . سیاست خارجی ما باید معطوف به همراهی با سیاست های اروپا و چین برای خنثی کردن سیاست های ترامپ باشد . البته ایران باید در اتخاذ راهبردهای منطقه ای و بین المللی خود از یک سو سیاست های خود را در تراز با چین ، هند ، ژاپن و اروپا تنظیم نماید.

 سرویس بین الملل جامعه : با روی کار آمدن دونالد ترامپ رئیس جمهور پوپولیست آمریکا و عملکرد افراطی او در هفته اول موجی از اصظراب و اعتراض جامعه مدنی آمریکا و جهان را در برگرفت در همین راستا پرسش هایی را با برخی از صاحب نظران سیاسی استان درمیان گذاشتیم .

عملکرد دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا را در هفته اول چگونه ارزیابی می کنید ؟
اقدامات و موضع گیری های دونالد ترامپ در هفته اول ورود به کاخ سفید بسیار جنجالی و مناقشه برانگیز بوده است . به نظر می رسد ترامپ در وهله اول قصد داشت تا با یک اقدام پر سروصدای داخلی اولا طرفدران افراطی خود را راضی کند و دوما نشان دهد که به شعارهای انتخاباتی خود پایبند است . موضوع مهم در مورد ترامپ این است که آیا رویکرد او صرفا رجز خوانی است یا آغاز یک روند سیاسی ( policy ) جدید است ؟ باید مدتی دیگر صبر کرد تا با رویارویی بیشتر ترامپ با واقعیات ؛ بتوان دقیق تر به این سوال جدی پاسخ گفت ؛ ولی آنچه در مورد ترامپ با قطعیت می توان گفت این است که سیاست های ترامپ معطوف به مسائل داخلی است و فاکتورهای قدرت نرم در نزد او از حداقل اهمیت برخوردار است . البته نظر سنجی ها در امریکا نشان از آن دارد که ترامپ با حکم حکومتی ضد مهاجرت و رویکردهای منفی نسبت به جامعه جهانی ؛ محبوبیت او نسبت به اوباما در وضعیت مشابه ، بیش از ۲۰ درصد کمتر بوده است . با این وجود ترامپ به راه خود تا انجا که ممکن است ادامه خواهد داد و وقعی به ائتلاف سازی علیه خود نخواهد داد و سعی خواهد کرد با ائتلاف سازی موردی و اقدامات یک جانبه گرایی سیاست های راست گرایانه خود را به پیش ببرد .

اعتراضات مدنی مردم امریکا نسبت به مواضع وعملکرد ترامپ رابه چه میزان تاثیرگذارمی شمرید؟
اعتراضات ضد ترامپ در آمریکا و همراهی جامعه مدنی جهانی به خصوص اروپا علیه ترامپ واقعا کم سابقه بوده است و یادآور اعتراضات علیه جنگ ویتنام است . تاثیر این اعتراضات از یک سو بستگی به میزان حساسیت افکار عمومی و ماهیت سازمادهی این گونه تحرکات و استمرار آنها در آینده دارد واز سوی دیگر سیاست ها و رویکردهای آینده ترامپ نیز می تواند به میزان الحراره آن را کم و زیاد کند . البته ترامپ در واکنش به این اعتراضات ؛ ان را دسیسه هیلاری و طرفداران او دانسته ولی افکار عمومی به هر حال یکی از فاکتورهای تاثیرگذار بر سیاست خارجی است ؛ به شرط آنکه درجه حساسیت افکار عمومی مستمر و معنی دار باشد . فارغ از درجه تاثیرگذاری این گونه اعتراضات ؛ به نظرم نفس سازماندهی اینگونه کمپین ها نشان از آن دارد که فضای بین المللی از ماهیت ” نظام ” و “سیستم “به سمت یک ” جامعه ” بین المللی در حال حرکت است که البته تاثیر تکنولوژی های جدید از جمله ارتباطات مجازی در آن بی تاثیر نیست .

ایران در دوران ترامپ باید چه سیاستی را اتخاذ نماید ؟
به نظرم ایران باید در درجه اول با اتخاذ یک سیاست خارجی حساب شده ، خود را از اولویت های ترامپ در ماههای اول خارج کند . سیاست خارجی ما باید معطوف به همراهی با سیاست های اروپا و چین برای خنثی کردن سیاست های ترامپ باشد . البته ایران باید در اتخاذ راهبردهای منطقه ای و بین المللی خود از یک سو سیاست های خود را در تراز با چین ، هند ، ژاپن و اروپا تنظیم نماید و از سوی دیگر با توجه به موقعیت ژئوپلتیک خود ، از امتیازات این موقعیت ویژه در معادلات منطقه ای استفاده نماید . الان جامعه بین المللی به سمت چندجانبه گرایی در حال حرکت است و ایران باید با همراهی با اقدامات چند جانبه گرایی اروپا و آسیا به شکاف در سیاست های یک جابه گرایی آمریکا کمک کند . برخی از سیاست های ترامپ احتمالا مقطعی است و با رویارویی جامعه جهانی ممکن است ترامپ به تجدید نظر در سیاست های خود وادار شود . به ویژه در مسئله برجام ما باید قدرت های اروپایی و چین را که از این سند حمایت میکنند همراهی کرده و امریکا را در تقابل با نهادهای بین المللی و به خصوص شورای امنیت قرار دهیم و از اقدامات احساسی یک جانبه خودداری کنیم .

روابط ایران و روسیه در وضعیت دوران ترامپ چه سرنوشتی پیدا می کند ؟
قبلا ترامپ اعلام کرده بود که اولین سفر خرجی او دیدار از مسکو است ؛ در حالی که در گذشته روسای جدید امریکا سفر خود را به کشورهای متحد آغاز می کردند . ممکن است تصور شود که امریکا و روسیه در دوره ترامپ وارد دوره ماه عسل خود شده اند . به نظرم بسیار بعید است که آمریکا و روسیه بتوانند مسائل استراتژیک فیمابین را به این راحتی حل کنند . روسیه و امریکا بر سر پیشروی ناتو به شرق و مساله کریمه و اوکراین مسائل عدیده ای دارند . چند دهه است که سیاست خارجی سنتی امریکا در تقابل با روسیه تنظیم شده است . با وجود چنین مشکلاتی بعید است دو کشور بتوانند متحد استراتژیک شوند . از طرف دیگر اگر شعارهای ترامپ مبنی بر مبارزه با تروریسم و داعش رنگ واقعیت به خود بگیرد؛ روسیه و ایران و امریکا می توانند در یک جبهه قرار گیرند و هزینه های ایران در مقابله با تروریسم ممکن است کاهش یابد . سیاست منطقه ای ایران در این راستا باید معطوف به نقش سازنده در بحران های سوریه و یمن رقم بخورد تا در زمان لازم بتواند از نقش خود بیشترین امتیازات را کسب کند .

حزب جمهوری خواه تا کنون وابستگی ترامپ به حزب را اعلام نکرده و تلاش شده با او را در قامت یک رئیس جمهور مستقل معرفی نماید . این رفتار سیاسی را چگونه ارزیابی می کنید ؟
به نظر می رسد ترامپ با اقدامات خود چوب حراج به محبوبیت جزب جمهوری خواه می زند . ترامپ با رویکرد عجیب خود باعث شکاف در بدنه حزب شد و در جریان انتخابات چهره های معروف حزب از او سرخورده شدند . ترامپ هرچند ارتباط ارگانیک با حزب جمهوری خواه دارد ولی پایگاه هواداران او صرفا جمهوری خواهان نیستند . شعارهای دست راستی ترامپ در موقعیت اقتصادی امریکا در پیروزی او نقش تعیین کننده داشته است . یک نکته مهم در مورد احزاب دوگانه امریکا این است که این دوحزب ، از نوع احزاب “باز ” هستند ‌ یعنی جناح های متفاوتی در انها وجود دارد و جو سیاسی حاکم بر آنها یکدست نیست . در حزب جمهوری خواه طیفی از جناح راست افراطی از ترامپ حمایت خواهند کرد و کلیت حزب در برابر ترامپ یکدست نیست کما اینکه در نظر سنجی های اخیر نشان داده شده که ۸۰ درصد جمهوری خاهان حامی او هستند . به هر حال نام ترامپ با حزب جمهوری خواه گره خورده است و او کاندید رسمی جمهوری خواهان بوده و فاصله گیری از ترامپ در ماهیت وابستگی او به حزب تغییر چندانی نخواهد داد.
به نظر شما سرنوشت برجام در دوره ترامپ چه خواهد شد ؟
برجام یک سند بین المللی است و به امضای ۶ قدرت جهانی رسیده و مورد تایید شورای امنیت قرار گرفته . به همین خاطر ترامپ که در انتخابات حرف از پاره کردن ان می زد ، از موضع خود عقب نشست . ترامپ در عمل نمی تواند به مواضع قدرت های بزرگ بی اعتنا باشد . تا زمانی که قدرت های اروپایی و چین از برجام حمایت می کنند ؛ آمریکا نمی تواند آن را یک جانبه نادیده بگیرد ؛ مگر اینکه ایران مفاد آن را نقض کند ؛ به همین خاطر ایران باید در اجرای برجام با قدرت های اروپایی و چین هماهنگ باشد . البته ترامپ می تواند در راه اجرای برجام سنگ اندازی کند و یا تحریم هایی خارج از برجام علیه ایران وضع کند . اگر ترامپ بخواهد از کارت ایران برای مقابله با تروریسم استفاده کند ؛ نمی تواند نسبت به برجام بی تفاوت بماند . اوباما با آگاهی به نقش ایران در این زمینه ، به برجام به عنوان راهی برای همکاری ایران در زمینه های غیر هسته ای می نگریست . به همین خاطر ایران باید نشان دهد که در معادلات اینده منطقه می تواند تاثیر زیادی داشته باشد .اگر ترامپ بخواهد این نقش را نادیده بگیرد ؛ ممکن است اینده برجام با علامت سوال بزرگ مواجه شود

چه کشورها و گروههایی از حضور ترامپ بر مسند ریاست جمهوری آمریکا سودبرده و معادلات سیاسی پساترامپ به کدام سو می رود ؟
کشورهایی که با اوباما در مسند قدرت راضی نبودند ؛ ممکن است با انتخاب ترامپ خشنود باشند .‌ در خاور میانه ، اسرائیل و عربستان از این انتخاب راضی هستند ؛ چرا که رویکرد اوباما به مساله فلسطین و شهرک سازی های غیر قانونی کمی شفاف تر از روسای جمهور قبلی بود و دولت اوباما با وجود راهبرد حمایت از اسرائیل به عنوان یک سیاست بروکراتیک و سنتی ؛ از رویکرد رژیم تلاویو انتقاد می کرد . عربستان نیز از رویکرد دولت اوباما در مساله برجام عصبانی بود . با گسل هایی که در سیاست خارجی عربستان وجود دارد ؛ به نظر می آید این کشور از رژیم جدید امنیتی ترامپ در خاورمیانه حمایت خواهد کرد . به خصوص انکه اقدامات ترامپ ممکن است قیمت های نفت را دچار نوسان کند . در مورد روسیه همانطور که گفتم فعلا باید محتاط بود . روس ها ظاهرا از این انتخاب راضی هستند و ان را جشن گرفته اند . البته این نکته را اضافه کنم که نزدیکی ترامپ به پوتین از یک برداشت بیناذهنی مشترک هم ناشی می شود و آن این است که هر دو سیاستمدار ملی گرا هستند و سیاست های انها معطوف به مسائل داخلی است . ولی مشکلات ساختاری در روابط این دو کشور مانند مسائل ناتو و اوکراین و کریمه فکر نکنم به این زودی قابل حل باشد .
سوریه و بشار اسد ممکن است تحت شرایطی از انتخاب ترامپ راضی باشند و ان پیوستن امریکا به جبهه ضد تروریسم به رهبری روسیه در سوریه و حمایت از بشار اسد است .
چین هم حتا ممکن است تحت شرایطی از انتخاب ترامپ راضی باشد و آن مخالفت با سیاست کشورهای رقیب چین در اسیای جنوب شرقی و خاور دور مانند ژاپن ، اندونزی و سنگاپور است که ظاهرا از انتخاب ترامپ و سیاست های ملی گرایانه او ناخشنود هستند .
درراروپا ممکن است بریتانیا که از اتحادیه اروپا خارج شده ، بتواند ازادانه تر با دولت ترامپ وارد گفتگوهای تجاری و سیاسی شود .
حزب دموکرات آمریکا باید چه سیاستی در دوران ترامپ اتخاذ کند تا در دوران بعد پیروز انتخابات شود ؟
حزب دموکرات به محض پیروزی ترامپ سعی کرد این پیروزی را به پوتین و روس ها گره بزند و مسئله تغلب توسط روس ها را مطرح کرد . دموکرات ها به نظرم در ادامه مسیر سعی خواهند کرد تا به هر نحوی مشروعیت ترامپ را زیر سوال ببرند . آنها احتمالا مسائل شخصی ترامپ مانند ورود او به منافع تجاری معطوف به منافع شخصی را بولد کنند . حزب دموکرات همانطور که می دانیم یک حزب نخبه گرا است و خاستگاه ان روشنفکران و دانشگاهیان و نخبگان هستند . به همین خاطر سیاست های پوپولیستی راست گرایانه او می تواند مانور حزب دموکرات را در نزد نخبگان امریکایی بیشتر کند . شکست احتمالی ترامپ در سیاست های ضد جهانی شدن سرمایه و تکنولوژی و نیروی کار باعث خواهد شد تا به طور سیستماتیک رجعت به سیاستهای نخبه گرایانه دموکرات ها افزایش یابد . ضدیت ترامپ با مسائل مربوط به حقوق مهاجران و نیروی کار خارجی ؛ مستمسک خوبی برای رقبای دموکرات اوست . احتمال دارد دموکرات ها با برجسته کردن یک سیاستمدار زن ( احتمالا میشل اوباما ) جامعه امریکا را به سمت و سوی دیگری هدایت کنند . به هر حال توفیق یا عدم توفیق نسبی ترامپ در سیاست های ملی گرایانه و تاثیر ان بر اینده افکار عمومی امریکا ، تکلیف دموکرات ها را مشخص خواهد کرد .

به عنوان آخرین سوال ؛ ترامپ نماد چه رخداد یا تغییراتی در جهان است ؟
ترامپ به نظرم زائیده شرایط داخلی آمریکا است تا تغییرات جهانی . فراموش نکنیم ترامپ با حداقلی از حمایت رسانه ای و حتا حزب جمهوری خواه به کاخ سفید راه یافت . حدااقل نیمی از مردم آمریکا از او حمایت کرده اند . ترامپ نماد بخش ناراضی مردم امریکا از وضع موجود بود و هیلاری نماد خشنود بودن از وضع موجود . ناراضیان امریکایی ممکن است در انتخاب خود اشتباه کرده باشند ولی خوب یا بد ؛ ترامپ را نماد و سمبل این نارضایتی قرار دارند . اما امریکایی ها از چه چیزی ناراضی بودند؟ امریکایی ها از سیاست های جهانی شدن ( یا جهانی سازی ) اقتصاد ناراضی هستند . به خصوص از دهه ۸۰ میلادی به بعد که نیروی کار و سرمایه مالی و تکنولوژی بیشتر بعد بین المللی به خود گرفته ، و برون سپاری سرمایه و تکنولوژی برای یافتن نیروی کار ارزان تر در خارج از امریکا رواج یافته ، امریکایی ها حس می کنند این روند باعث شده تا طبقه متوسط در امریکا تضعیف شود . جامعه امریکا الان از هر زمانی دو قطبی تر است . امریکایی ها به شعارهای ملی گرایانه ترامپ لبخند زدند تا مگر سیاست ها امریکا به داخل معطوف شود و سرمایه های مالی و تکنولوژی در خدمت نیروی کار امریکایی قرارگیرد . ترامپ در اتخاذ سیاست خارجی برای دست یابی به اهداف و مقاصد داخلی ، به یک جانبه گرایی دست خواهد زد و مخالفت های جهانی را تا انجا که ممکن است نادیده خواهد گرفت و به یارگیری و ائتلاف سازی موردی روی خواهد آورد و از کاهش قدرت نرم امریکا هم ابایی نخواهد داشت . به همین خاطر ممکن است در مواردی قدرت سخت امریکا را به رخ رقبا بکشد و وابستگان صنایع صنعتی – نظامی را با اقدامات میلیتاریستی خشنود کند . اما سوال اساسی اینجاست که آیا ترامپ می تواند چرخ زمان را به عقیب برگرداند و جلوی روند جهانی شدن را بگیرد ؟ به نظرم برگرداندن چرخ زمان به گذشته و مخالفت با ساختارهایی که دنیای سرمایه داری طی دوران طولانی بر اساس ان شکل گرفته به این سادگی ممکن نیست و ترامپ را با چالش های جدی مواجه خواهد کرد .

لینک کوتاه: